Het Elizabethklooster en de Moderne Devotie in Grootebroek
Het is een belangrijke hervormingsbeweging uit de late Middeleeuwen waarover in deze regio relatief weinig bekend is: de Moderne Devotie. De beweging die opkwam aan het eind van de 14e eeuwe en die werd gesticht door Geert Groote uit Deventer, kreeg ook in West-Friesland veel navolging. De gezamenlijke kerken van Enkhuizen organiseren op 30 augustus een lezing en rondwandeling over dit onderwerp.
De Moderne Devotie is tot de dag van vandaag de grootste spirituele hervormingsbeweging in Nederland. Van 1374 tot 1572 heeft deze beweging, gesticht door Geert Groote, Nederland en Noord West Europa veroverd. Geert Groote stichtte in Deventer de eerste woongemeenschappen van de Zusters des Gemeenen (gemeenschappelijke) Levens en iets later ook van de Broeders des Gemeenen Levens. Dit waren gemeenschappen van leken (niet gewijde geestelijken).
Het zwaartepunt van de beweging lag in de steden. In Enkhuizen werden er liefst drie Zusterkloosters gesticht. Daarnaast was er een Augustijner mannenklooster die de zusters ondersteunde, en een met de Moderne Devotie verbonden klooster van de Cellebroeders. Deze Cellebroeders hadden zich gespecialiseerd in het verzorgen van pestlijders en hun begrafenis. Moderne Devoten kenmerkten zich door een sterke innerlijke toewijding te koppelen aan een praktische, en actieve, inzet in de samenleving. In Enkhuizen waren zij zeer geliefd, net als in Medemblik, Hoorn, Alkmaar, Grootebroek en Schagen, waar eveneens Zusterkloosters waren gevestigd.
Het Elizabethklooster in Grootebroek
Rond 1450 besloten een aantal zusters om samen te gaan leven in een gemeenschap in Grootebroek. De gemeenschap nam de Heilige Elizabeth als patroon.
Detail van de stadsplattegrond van Grootebroek van Jacob van Deventer uit circa 1560. Even ten oosten van de kerk van Grootebroek is ten zuiden van de Streekweg de kapel van het St. Elisabethconvent te zien.
In dergelijke woongemeenschappen begonnen de zusters meestal als ‘Zusters van het Gemeene Leven’. Ze deelden alles in gemeenschap en gaven eigen bezit op. In 1463 sloten de Zusters zich aan bij de derde orde van Sint-Franciscus, behorende bij het Kapittel van Utrecht, die kan worden gerekend tot de hervormingsbeweging van de Moderne Devotie. Daarmee werden ze tertiarissen, afgeleid van ‘tertiair’. Dit had verder niks met Franciscus te maken, maar ze moesten nu eenmaal een regel kiezen wilden ze kunnen uitbreiden met kerkhof en kapel.
Het succes van de Kloosters of Conventen die werden gesticht onder de hoede van het Kapittel van Utrecht lag vooral in haar laagdrempeligheid; met gering vermogen en weinig scholing kon je toch intreden. Daarnaast zorgden de Zusters met bijvoorbeeld handnijverheid voor eigen inkomen. Ook waren de Zusters zeer actief in onderwijs, zieken – en armenzorg in Grootebroek. In 1575 kwam er een einde aan het kloosterleven in Grootebroek. Prins Willem van Oranje besloot dat er een Weeshuis in het klooster van St. Elizabeth moest komen.
De Moderne Devotie beweging kende drie vormen. Naast de twee hierboven genoemde Broeders en Zusters van het Gemene Leven, en de tertiarissen van de Derde orderegel, waren er kloosters met de regel van Augustinus, zoals het klooster Nieuw Licht bij Blokker.
Over dit alles en veel meer gaat het op 30 augustus tijdens de lezing en rondwandeling over dit onderwerp. De start is om 13.30 uur in de Oud Katholieke Kerk aan de Breedstraat 84. Eerst zal Mink de Vries, coördinator van de Actuele Moderne Devotie Beweging Nederland, het nodige vertellen over de Moderne Devotie. Daarna volgt een rondleiding langs de locaties van de Moderne Devotie in Enkhuizen. Eerder deze zomer zijn rondleidingen gegeven in Alkmaar en Hoorn. Mensen waren toen zeer verrast over de Moderne Devotie in West Friesland. Hoe is het mogelijk dat we hier zo weinig van weten? Voor meer info : Joop Albers Raad van Kerken Enkhuizen, Mink de Vries, Coördinator Actuele Moderne Devotie Beweging, 06-28987955